Çocuk ve Yalan

0-7 yaş döneminde ki çocukların hayal dünyaları oldukça geniştir, yaş itibariyle soyut döneme geçmedikleri için hayal dünyalarını sıklıkla günlük yaşamlarına yansıtırlar. Ebeveynler ise bu durumda endişelip, çocuklarının birer yalancı olduğunu düşünebilirler.

Yalan söyleme, karşıdaki kişiyi yanıltmak ve yanlış bilgi vermek amacıyla ortaya konan bir davranıştır. Çocuk yalanları yetişkin yalanlarından farklıdır. Çocukların hayal gücü okul çağına gelene kadar ki yaş diliminde oldukça yoğundur. Özellikle 7 yaşına kadar çocuklar doğru ile yanlışı birbirlerinden ayırt edemezler. Bu nedenle çocuğun bir takım olaylar, durumlar uydurması, hayali arkadaşlar yaratması yalan söyleme olarak değerlendirilip, endişe edilmemelidir.

İnsanın üç farklı dünyası vardır; Uyku - rüya dünyası, hayal dünyası ve gerçek dünya. Hiçbir sağlıklı yetişkin hayal kurduğu bir şeyi gerçekmiş gibi anlatmaz. Fakat ilk 7 yaş dönemindeki çocuklar bu üç dünyayı birbirinden ayırt edemezler. Onlar için hayal dünyası tıpkı gerçek dünya gibidir.

7 yaşından önce çocuğunuz yaptığı abartılı anlatımlarını duyunca endişelenmeyin ve onun sözünü keserek yalan söylediğini ifadece edecek kelimeler kullanmayın. Böyle bir durumda çocuk yalan kelimesini öğrenir, suçluluk duygusuna kapılır ve hayal gücü zamanla kısıtlanır. Bu durum karşısında çocuğunuzun abartılı anlatımlarına gülmeden onu hafife almadan kulak vermeniz yeterli olur. Çünkü oyun ve hayal dünyası olmadan çocuk, çocuk değildir ve kendini geliştiremez.

Eğer çocuğunuz 7 yaşından sonra yalana başvuruyorsa altında yatan sebepler şunlardır:

• Psikolojik ve fiziksel şiddet gören, ceza alan çocuklar yalan söyler.
• Mükemmelliyetçi aileye sahip çocuklar yanlış yapmaktan korktukları için yalan söyler.
• Hesap verme durumuyla sıkça karşı karşıya kalan çocuklar kaygılanır ve bu kaygı çocukta yalan söyleme davranışını oluşturur.
• Çocuk anne-babasını kızdırmamak ve onları mutsuz etmemek için yalan söyler.
• Genellikle kardeş kıskançlığıyla birlikte ortaya çıkan, sevgiyi kaybedecek olma düşüncesiyle karşı karşıya kalan çocuk yalan söyler.

Böyle bir durumda aile ne yapmalı ?

Anne baba durumu fark ettikten sonra çocuğa ‘yalanını yakaladım’ deyip ceza verirse çocukta ki yalan davranışı sönmez, aksine çocuk bir dahaki sefere yakalanmamak için daha akıllıca bir yalan bulmaya çalışır sonrasında yalan söylemek çocukta alışkanlık haline dönüşür ve yalanda ustalık kazanır.

• Çocuğunuzun doğruyu söylemesi için ona model olun, küçük beyaz yalanlardan kaçının.
• Gerçeği söylediğinde onu takdir edin. Örneğin; sınavdan kötü not almasına rağmen aldığı sonucu söyleyen çocuğunuzu gösterdiği cesaret için övün.
• Çocuğu yalan söylemesine neden olan kaygının, baskının ne olduğunu bulun ve bunu ortadan kaldırmaya çalışın.
• Çocuğunuzun yalan söylediğini farkettiğiniz zaman ne kötü ne de iyi bir tepki verin. Çocuğunuz bunu ilgi çekmek için yapıyor olabilir. Gösterdiğiniz her aşırı tepki çocuğunuz için bir ilgiyi ifade edebilir. Böyle bir durumla karşılaştığınız da onu sakince dinlemeniz yeterli olacaktır.

Çocuk her ne olursa olsun anne ve babası tarafından zarara uğramayacağına emin olmalıdır. Bu durumdan ne kadar emin olursa, yalan söyleme ihtimali de bir o kadar düşük olacaktır. Unutmayın, Bir çocuğun her durumda doğruyu söyleyebilmesi için en önemli şey güvendir.